Ο καρκίνος της ωοθήκης είναι η έβδομη συχνότερη κακοήθεια στις γυναίκες και η πιο συχνή αιτία θανάτου από γυναικολογική κακοήθεια. Παρά τις εξελίξεις των χειρουργικών τεχνικών και της στοχευμένης θεραπείας (χημειοθεραπεία) δεν έχει σημειωθεί σημαντική βελτίωση στη θεραπεία του καρκίνου της ωοθήκης. Η κατανόηση της φυσικής ιστορίας της νόσου παραμένει φτωχή, δυσκολεύοντας έτσι την προληπτική στρατηγική και την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων ελέγχου των γυναικών (screening).
Ποιοι οι προδιαθεσικοί παράγοντες για τον καρκίνο της ωοθήκης;
- Κάθε κατάσταση που αυξάνει την ωορρηξία στη γυναίκα, όπως η χορήγηση πολλών φαρμάκων και για μεγάλο χρονικό διάστημα για την επίτευξη κύησης και η ατοκία (οι γυναίκες που δεν έχουν γεννήσει).
- Κληρονομικότητα.
Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου της ωοθήκης κατά τη διάρκεια της ζωής μιας γυναίκας είναι περίπου 1% και ανέρχεται στο 2,5% (αν υπάρχει μια συγγενής πρώτου βαθμού με ανάλογο ιστορικό) και στο 30% – 40% (αν υπάρχουν τουλάχιστον 2 συγγενείς με ανάλογο ιστορικό.
Συμπτώματα του καρκίνου της ωοθήκης
Ο καρκίνος της ωοθήκης είναι νόσος με αθόρυβη έναρξη και σπάνια παρουσιάζει συμπτώματα κατά τα πρώτα στάδια. Πολλές γυναίκες μπορεί να έχουν επί μήνες ακαθόριστο κοιλιακό πόνο, ελαττωμένη όρεξη ή ναυτία, χωρίς να θεωρούν ότι συμβαίνει κάτι κακό. Συχνά εξετάζονται από ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων οι οποίοι μπορεί να μην υποψιαστούν καρκίνο με αποτέλεσμα να καθυστερήσει ο περαιτέρω έλεγχος. Αξίζει να αναφερθεί ότι μερικές φορές ο όγκος μπορεί να αποκτήσει μεγάλες διαστάσεις προτού οι γυναίκες προσέλθουν για εξέταση. Άλλες φορές υπάρχει σημαντική διόγκωση της κοιλιάς και η διάγνωση είναι εμφανής και άλλες φορές πιθανόν να μην υπάρχει εμφανής όγκος στην κοιλιά.
Διάγνωση του καρκίνου της ωοθήκης
1. Γυναικολογική εξέταση
2. Αιματολογικός έλεγχος (καρκινικοί δείκτες)
Ο σημαντικότερος καρκινικός δείκτης για την ωοθήκη είναι ο CA-125. Χρησιμοποιείται κυρίως για γυναίκες που βρίσκονται σε εμμηνόπαυση και είναι περιορισμένης διαγνωστικής αξίας σε νέες γυναίκες. Ο δείκτης CA-125 δεν είναι αξιόπιστος για προληπτικό έλεγχο αλλά έχει καθιερωθεί ως μέσον ελέγχου της νόσου σε γυναίκες με γνωστό καρκίνο της ωοθήκης. Ένας άλλος δείκτης, ο a-FP , xρησιμοποιείται σε δερμοειδείς όγκους (κακόηθες τεράτωμα) και για παρακολούθηση της νόσου μετά από χημειοθεραπείες. Πρόσφατα, ανακαλύφθηκαν καινούριοι δείκτες για τον καρκίνο της ωοθήκης (HE4, πρωτεομικοί δείκτες) χωρίς όμως η διαγνωστική τους αξία να έχει απόλυτα επιβεβαιωθεί.
3. Διακολπικό υπερηχογράφημα
Μπορεί να δώσει πληροφορίες για την προέλευση του όγκου και να κάνει πρόγνωση αυτού. Είναι, όμως, μέθοδος που βασίζεται στην υποκειμενικότητα του εξεταστή και στα διάφορα κριτήρια που εκείνος χρησιμοποιεί για να διακρίνει έναν καλοήθη από έναν κακοήθη όγκο. Ένα άλλο μειονέκτημα της συμβατικής 2-D διακολπικής υπερηχογραφίας είναι ότι η εκτίμηση ενός ωοθηκικού όγκου δυσκολεύει από τις συνεχείς μεταβολές που συμβαίνουν στις ωοθήκες κατά την διάρκεια του κύκλου της γυναίκας με αποτέλεσμα να μην υπάρχει αξιοπιστία στη διάκριση ενός όγκου σε καλοήθη ή κακοήθη.
4. Τρισδιάστατο υπερηχογράφημα
Η νέα αυτή τεχνολογική ανακάλυψη έρχεται να καλύψει τα κενά της συμβατικής υπερηχογραφίας στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου της ωοθήκης. Η τρισδιάστατη υπερηχογραφία, ως τεχνική υψηλής ευκρίνειας μπορεί με λεπτομέρεια και ακρίβεια να διαχωρίσει έναν όγκο ωοθήκης σε κακοήθη ή καλοήθη. Μετρώντας με αντικειμενικά κριτήρια τον όγκο της ωοθήκης σε κυβικά εκατοστά και ανιχνεύοντας οποιαδήποτε ανωμαλία της ωοθήκης μεγέθους χιλιοστών τρισδιάστατα, δίνει τη δυνατότητα στον ιατρό να διαγνώσει τον καρκίνο της ωοθήκης σε πρώιμα στάδια. Επιπλέον, μέσω της τρισδιάστατης έγχρωμης αγγειογραφίας ελέγχεται το στάδιο και η επιθετικότητα της νόσου, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στη γυναίκα να ξεκινήσει άμεσα την ανάλογη θεραπεία.
Η τρισδιάστατη υπερηχογραφία είναι διαγνωστική μέθοδος ανώτερη των συνηθισμένων απεικονιστικών μεθόδων (αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία) για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου της ωοθήκης χωρίς ταλαιπωρία της ασθενούς και χωρίς ιδιαίτερη οικονομική επιβάρυνση. Έτσι η γυναίκα αισθάνεται ασφαλής, δεν διαταράσσεται η ψυχική της ηρεμία με αναμφίβολες διαγνωστικές εξετάσεις και γλυτώνει από οικονομικές περιπέτειες αφού μέσω της τρισδιάστατης υπερηχοραφίας δεν γίνεται μόνο έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου της ωοθήκης αλλά καθορίζεται και το πλάνο της περαιτέρω αντιμετώπισης (ανοικτό χειρουργείο με λαπαροτομία – λαπαροσκοπικό χειρουργείο).
Απαραίτητη προϋπόθεση είναι το τρισδιάστατο υπερηχογράφημα να εκτελείται από έμπειρο γυναικολόγο υπερηχογραφιστή, ο οποίος σχετίζεται με θέματα γυναικολογικής ογκολογίας.