Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών (P.C.O.) αποτελεί μια ορμονική διαταραχή του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος. Εμφανίζεται με πολλές μορφές και με ποικίλα συμπτώματα. Όλες όμως οι κλινικές εκδηλώσεις του συνδρόμου αυτού σχετίζονται με διαταραχή της ομαλής λειτουργίας των ωοθηκών. Παρά τις συνεχείς μελέτες και την πολύπλευρη διερεύνηση του συνδρόμου αυτού, η αιτιολογία του δεν έχει σαφώς καθοριστεί.
Για να τεθεί η διάγνωση του PCO, πρέπει να υπάρχουν έστω τα δυο εκ των τριών ευρημάτων, που είναι:
- Διαταραχές της περιόδου της γυναίκας (ανωοθυλακορρηξία ή σπάνια ωοθuλακιορρηξία)
- Υπερηχογραφική εικόνα πολυκυστικών ωοθηκών
- Υπερανδρογοναιμία (αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων στο αίμα και έντονη τριχοφυΐα στο πρόσωπο, στην κοιλιά, στους μηρούς)
Προκειμένου για την υπερηχογραφική εικόνα, έχει ορισθεί ως κριτήριο (PCO) ο όγκος της ωοθήκης μεγαλύτερος των 10cm3 και ο αριθμός των ωοθυλακίων άνω των 12. Τα υπερηχογραφικά αυτά ευρήματα μπορούν να απεικονισθούν με λεπτομέρεια και αντικειμενικότητα μόνο με την Τρισδιάστατη Υπερηχογραφία.
Αξίζει δε να σημειωθεί, ακόμα και αν μια ωοθήκη παρουσιάζει τα ευρήματα αυτά, η γυναίκα θεωρείται ότι έχει το σύνδρομο (PCO).
Η συχνότητα του PCO στις νεαρές γυναίκες είναι περίπου 8%.
Κλινική εικόνα (συμπτώματα) P.C.O.
Ποικίλει και είναι ανάλογη της βαρύτητας του συνδρόμου. Στην πλήρη μορφή του επικρατεί η αραιομηνόρροια δηλαδή περίοδος σε αραιά χρονικά διαστήματα άνω των 35 ημερών, χωρίς να αποκλείονται η αμηνόρροια (διακοπή της περιόδου). Η υπερτρίχωση και η ακμή σχεδόν ταυτίζονται με το σύνδρομο. Στο 40% των περιπτώσεων υπάρχει παχυσαρκία.
Αιτιολογία του συνδρόμου P.C.O.
Αρχικά θεωρήθηκε ότι το σύνδρομο αυτό οφείλεται σε διαταραχή των ορμονών του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος (γοναδοτροπίνες), F.S.H και L.H.
Αργότερα θεωρήθηκε ότι, κατά την έναρξη της εφηβείας, παράγονται από τα επινεφρίδια μεγάλες ποσότητες ανδρογόνων που ευθύνονται για το σύνδρομο P.C.O.
Τα τελευταία χρόνια, θεωρείται ότι σε ένα ποσοστό 20% – 40% ευθύνονται οι αυξημένες ποσότητες ινσουλίνης (υπερινσουλιναιμία). Τέλος, το ενδεχόμενο κληρονομικής προδιάθεσης δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί. Παρά ταύτα, το σύνδρομο αυτό εμφανίζεται αρκετά συχνά από την μητέρα στην κόρη και σε εξαδέλφες.
Τι περιλαμβάνει ο εργαστηριακός έλεγχος για την διάγνωση του συνδρόμου P.C.O.;
- Υπερηχογράφημα των έσω γεννητικών οργάνων και κατά κύριο λόγο, Τρισδιάστατο Υπερηχογράφημα λόγω καλύτερης απεικόνισης.Ο αυξημένος όγκος των ωοθηκών και η αύξηση του στρώματος αυτού αποτελούν υπερηχογραφικά κριτήρια των πολυκυστικών ωοθηκών. Η 3-D Υπερηχογραφία, με απόλυτη αντικειμενικότητα μπορεί να χαρακτηρίσει την μορφολογία μιας πολυκυστικής ωοθήκης που εκδηλώνεται κλινικά με διαταραχές περιόδου της γυναίκας και υπογόνιμους κύκλους.
- Ορμονολογικός έλεγχος.
- Αναζήτηση βασικών τιμών σακχάρου και ινσουλίνης ιδίως για άτομα με παχυσαρκία έτσι ώστε να αποκλειστεί η τυχόν προδιάθεση για σακχαρώδη διαβήτη.
Θεραπεία του συνδρόμου P.C.O.
Η θεραπεία του συνδρόμου είναι ίσως και το δυσκολότερο μέρος στην αντιμετώπιση των ατόμων με P.C.O. και αυτό γιατί σε αρκετές περιπτώσεις μόνιμη θεραπεία δεν υπάρχει.
Ο Ιατρός πρέπει να καθησυχάσει τόσο τη γυναίκα όσο και το περιβάλλον της, πρέπει να διαβεβαιώσει κατηγορηματικά ότι η γονιμότητα εξ αυτού του λόγου δεν δυσχεραίνεται. Και αν ακόμη υπάρχουν κύκλοι χωρίς ωορρηξία, όταν συντρέξουν συνθήκες επιθυμίας για τεκνοποίηση, η ωοθυλακιορρηξία θα επιτευχθεί με απλά και ακίνδυνα φάρμακα.
Στις έφηβες, θεραπεία επιλογής για το P.C.O. είναι η χορήγηση αντισυλληπτικών χαπιών για μακρύ χρονικό διάστημα. Σε περιπτώσεις έντονης τριχοφυΐας συνίσταται η χορήγηση αντιανδρογόνου. Όταν συνυπάρχει παχυσαρκία, πρέπει να ενθαρρύνεται η ασθενής για τακτική άσκηση και αλλαγή διατροφικών συνηθειών (αποφυγή τροφών με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη). Σε κάποιες περιπτώσεις, η συμβουλή του διαιτολόγου κρίνεται απαραίτητη.
Αργότερα, όταν η ασθενής επιθυμήσει να μείνει έγκυος, η χορήγηση φαρμακευτικών σκευασμάτων (κιτρική κλομιφαίνη, ανασυνδυασμένη F.S.H.) αποδίδει κύκλους με ωορρηξία και μπορεί να δώσει πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα.