Ενδομητρίωση τι είναι
Συμπτώματα
Ταξινόμηση
Διάγνωση
Θεραπεία
Διατροφή και Άσκηση
Τι είναι;
Είναι μια από τις συχνές παθήσεις της αναπαραγωγικής ηλικίας της γυναίκας (20 – 40 ετών), όπου το ενδομήτριο (δηλαδή το εσωτερικό πέταλο της μήτρας) μετατοπίζεται και εμφυτεύεται σε περιοχές έξω από την μήτρα, δηλαδή στις ωοθήκες (τότε ονομάζεται ενδομητρίωμα ή ενδομητριοειδής κύστη), στις σάλπιγγες, στο έντερο, στην ουροδόχο κύστη, στους συνδέσμους που συγκρατούν την μήτρα στη θέση της, στο περιτόναιο (χιτώνας που επενδύει το εσωτερικό τοίχωμα της κοιλίας), σε απομακρυσμένα όργανα (πνεύμονας, νεφροί) και σπάνια στα τοιχώματα της κοιλιάς μετά απο χειρουργεία ή καισαρική τομή.
Πού οφείλεται;
Πολλές θεωρίες έχουν αναφερθεί αλλά καμία δεν είναι πλήρως αποδεκτή. Για πολλούς, θεωρείται η παλινδρόμηση του αίματος της περιόδου, δια μέσω των σαλπίγγων στο εσωτερικό της κοιλιάς, ως γενεσιουργό αίτιο της ενδομητρίωσης.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης;
– Πόνος κατά την διάρκεια της περιόδου, ο οποίος μάλιστα εντείνεται κατά την 2η και 3η ημέρα (δυσμηνόρροια).
– Πόνος κατά την διάρκεια της σεξουαλικής επαφής ή μετά (δυσπαρεύνια).
– Χρόνιος πόνος και αίσθημα βάρους χαμηλά στην κοιλιά και πίσω στην λεκάνη.
– Μεγάλη ποσότητα αίματος κατά την διάρκεια της περιόδου και χρονική παράταση αυτής.
– Αίμα σε άσχετο χρόνο με την περίοδο της γυναίκας.
– Αξίζει να αναφερθεί ότι κάποιες γυναίκες μπορεί να μην έχουν καθόλου συμπτώματα και να ανακαλύπτεται η ενδομητρίωση σε τυχαίο υπερηχογραφικό έλεγχο. Άλλωστε, η ένταση του πόνου στην ενδομητρίωση δεν συμβαδίζει με την έκταση της νόσου. Δηλαδή μία γυναίκα μπορεί να έχει εκτεταμένη ενδομητρίωση και να μην έχει συμπτώματα.
Ταξινόμηση της ενδομητρίωσης
Η ενδομητρίωση ταξινομείται:
– Σε 4 στάδια, ανάλογα με την βαρύτητά της (στάδιο Ι – ελάχιστη, στάδιο ΙΙ – ελαφρά, στάδιο ΙΙΙ – μέσης βαρύτητας, στάδιο IV – βαριάς μορφής ενδομητρίωση). Και
– Σε 3 στάδια ανάλογα με τον εντοπισμό της. α) επιφανειακή – περιτοναϊκή ενδομητρίωση, β) ωοθηκική ενδομητρίωση, γ) εν τω βάθει ενδομητρίωση.
Αυτή είναι η πιο βαριά μορφή ενδομητρίωσης όπου οι ωοθήκες έχουν καθηλωθεί πίσω από την μήτρα και είναι «κολλημένες» μεταξύ τους (“kissing ovaries”). Η ενδομητρίωση σε αυτή την περίπτωση εντοπίζεται στον κόλπο, στον τράχηλο της μήτρας, στους συνδέσμους που στηρίζουν την μήτρα και στο έντερο.
Πώς τίθεται η διάγνωση της ενδομητρίωσης;
- Διακολπικό υπερηχογράφημα
Με αυτήν την εξέταση, απεικονίζονται κύστεις ενδομητρίωσης στις ωοθήκες. Οι κύστεις αυτές περιέχουν αίμα και πήγματα αίματος και εξαιτίας του σκούρου κόκκινου – καφέ χρώματος, αναφέρονται και ως «σοκολατοειδείς κύστεις» - Τρισδιάστατη υπερηχογραφία
Η ενδομητριωσική κύστη, κατά την απεικόνισή της, υποδύεται διάφορες καταστάσεις είτε καλοήθεις είτε κακοήθεις και ο εκτελών τον υπέρηχο ιατρός μπορεί άθελά του να οδηγήσει την γυναίκα σε άσκοπες χειρουργικές επεμβάσεις. Η τρισδιάστατη υπερηχογραφία μπορεί να καθορίσει με ακρίβεια, λεπτομέρεια και σαφήνεια μια καλοήθη κύστη ενδομητρίωσης και να την διαχωρίσει από άλλες καλοήθεις καταστάσεις (που δεν απαιτούν χειρουργική παρέμβαση) ή από άλλες κακοήθεις καταστάσεις (που απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση και ριζικότερη παρέμβαση).Επίσης, η τρισδιάστατη υπερηχογραφία – η νέα αυτή απεικονιστική τεχνική, έχει ευρεία εφαρμογή στη διάγνωση της εν τω βαθεί ενδομητρίωσης. Εξετάσεις όπως η μαγνητική τομογραφία, βαριούχος υποκλυσμός που χρησιμοποιούνταν για την διάγνωση της εν τω βάθει ενδομητρίωσης, τείνουν να εγκαταλειφθούν. Η τρισδιάστατη υπερηχογραφία σε συνδυασμό με την εξέταση (ψηλάφηση) από τον κόλπο ή το ορθό, μπορεί να διαγνώσει την περιοχή όπου βρίσκονται οι εστίες της ενδομητρίωσης. Έτσι, με την νέα αυτή υπερηχογραφική τεχνική τίθεται άμεσα η διάγνωση της ενδομητρίωσης χωρίς ταλαιπωρία της ασθενούς και χωρίς οικονομικό κόστος. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να εκτελείται από γυναικολόγο με εξειδίκευση στην τρισδιάστατη γυναικολογική υπερηχογραφία. - Αιματολογική – βιοχημική εξέταση του δείκτη Ca125 όπου στην ενδομητρίωση εμφανίζεται σε υψηλές τιμές.
- Στην περίπτωση της επιφανειακής (περιτοναϊκής) ενδομητρίωσης απαραίτητη διαγνωστική εξέταση είναι η διαγνωστική λαπαροσκόπηση. Επίσης, η διαγνωστική λαπαροσκόπηση, μπορεί να επιβεβαιώσει τα ευρήματα της τρισδιάστατης υπερηχογραφίας, σχετικά με τις εντόπιση και την έκταση της νόσου.
Θεραπεία ενδομητρίωσης:
– Φαρμακευτική θεραπεία
Η φαρμακευτική θεραπεία στηρίζεται στη χρήση αντισυλληπτικών χαπιών ή ενέσιμων σκευασμάτων για 3 – 6 μήνες, τα οποία προκαλούν τεχνητή εμμηνόπαυση. Η παραπάνω φαρμακευτική αγωγή θα πρέπει να δίνεται με φειδώ εφόσον έχουν γίνει οι απαραίτητες εξετάσεις, αφού τα σκευάσματα αυτά δεν είναι άμοιρα παρενεργειών. Η γυναίκα πρέπει να γνωρίζει ότι με την φαρμακευτική αγωγή, η ενδομητρίωση σπάνια υποχωρεί, μειώνεται όμως το μέγεθος των εστιών ενδομητρίωσης και υποχωρούν τα συμπτώματα (πόνος, αιμορραγία). Επίσης, τα σκευάσματα αυτά χρησιμοποιούνται και μετεγχειρητικά γιατί μειώνουν τις υποτροπές, δηλαδή την επανεμφάνιση της ενδομητρίωσης.
– Χειρουργική θεραπεία
Ενδείκνυται σε γυναίκες με έντονα συμπτώματα, με εκτεταμένη ενδομητρίωση, σε ύπαρξη κύστεων στις ωοθήκες μεγάλου μεγέθους και τέλος όταν τίθεται θέμα υπογονιμότητας.
Η κατ’ εξοχήν χειρουργική μέθοδος που χρησιμοποιείται σήμερα είναι η χειρουργική λαπαροσκόπηση.
Με την χειρουργική λαπαροσκόπηση, μεγεθύνεται το χειρουργικό πεδίο και μπορεί ο χειρουργός με ακρίβεια και λεπτομέρεια να αφαιρέσει τις εστίες ενδομητρίωσης, αφήνοντας όσο περισσότερο μπορεί ιστό υγιούς ωοθήκης, χωρίς να διαταράξει τη γονιμότητα της γυναίκας.
Η ανοιχτή χειρουργική μέθοδος που γίνεται με τομή στην κοιλιά της γυναίκας έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί και γίνεται στις περιπτώσεις εκείνες που υπάρχει βαριά και εκτεταμένη ενδομητρίωση ή όταν αντενδείκνυται η λαπαροσκόπηση. Ο χρόνος νοσηλείας είναι μεγαλύτερος και η αποθεραπεία της ασθενούς μακρύτερη, συγκριτικά με την μέθοδο της λαπαροσκόπησης.
Η καλύτερη όμως μη επεμβατική θεραπεία της ενδομητρίωσης είναι η εγκυμοσύνη. Λόγω της αύξησης των ορμονών της εγκυμοσύνης, οι εστίες της ενδομητρίωσης μειώνονται και τα συμπτώματα υποχωρούν. Βέβαια, μετά το πέρας της εγκυμοσύνης και του τοκετού, η ενδομητρίωση επανεμφανίζεται.
Επιπλοκές ενδομητρίωσης.
- Ο έντονος πόνος της ενδομητρίωσης μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ζωής της γυναίκας δημιουργώντας άγχος, νευρικότητα, αϋπνία, διαταράσσοντας την σεξουαλική δραστηριότητα της γυναίκας και τη σχέση με τον σύντροφό της.
- Υπογονιμότητα. Έχει παρατηρηθεί ότι το 50% των γυναικών παρουσιάζει προβλήματα γονιμότητας λόγω δυσκολίας στη σύλληψη. Όσο πιο βαριά και εκτεταμένη είναι η ενδομητρίωση, τόσο πιο έντονο είναι το πρόβλημα της υπογονιμότητας. Από την άλλη όμως μεριά δεν είναι απαραίτητο μια γυναίκα με ενδομητρίωση να έχει και υπογονιμότητα. Η συσχέτιση ενδομητρίωσης – υπογονιμότητας υφίσταται αλλά δεν έχει αιτιολογηθεί επαρκώς.
Διάφορες θεωρίες έχουν αναπτυχθεί κατά καιρούς όπως διαταραχές της ανοσολογικής κατάστασης της γυναίκας, ορμονικές διαταραχές, λειτουργικές διαταραχές στη γονιμοποίηση του ωαρίου ή στην εμφύτευση του γονιμοποιημένου εμβρύου στη μήτρα.
Διατροφή και ενδομητρίωση
Η κατάλληλη διατροφή μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης. Οι τροφές οι οποίες αυξάνουν τα επίπεδα των προσταγλανδίνων (ουσίες που εκκρίνονται στον οργανισμό κατά τη διάρκεια του πόνου) πρέπει να αφαιρεθούν από το διαιτολόγιο της γυναίκας που πάσχει από ενδομητρίωση.
Ποιες είναι οι τροφές αυτές;
Κόκκινο κρέας, τσάι, αλκοόλ, καφές, επεξεργασμένη ζάχαρη, αναψυκτικά, τηγανητές τροφές, γαλακτοκομικά προϊόντα, η σόγια και τα προϊόντα της, τα έτοιμα και επεξεργασμένα τρόφιμα, κονσέρβες (σολομός – τόνος).
Ποιες τροφές έχουν ευεργετικό αποτέλεσμα στην ενδομητρίωση;
Φρέσκα φρούτα, λαχανικά, φυτικές ίνες, προϊόντα ολικής άλεσης, ο λιναρόσπορος, τα καρύδια, ψάρια και θαλασσινά.
Άσκηση και ενδομητρίωση
Έχει αποδειχθεί ότι η άσκηση της γυναίκας έχει ευεργετικό αποτέλεσμα στην ενδομητρίωση. Η σωματική άσκηση βοηθάει στην απώλεια λίπους, στη μείωση των οιστρογόνων στο σώμα της γυναίκας, στη μείωση του άγχους και στην έκκριση ενδορφινών στο σώμα της γυναίκας (φυσικά παυσίπονα). Όλα αυτά δημιουργούν ψυχική ευεξία στη γυναίκα, μειώνουν τον πόνο και τα ενοχλητικά συμπτώματα της ενδομητρίωσης.