Τι είναι η Εμμηνόπαυση
Συμπτώματα
Επιπλοκές
Θεραπεία
Τι είναι πρώιμη εμμηνόπαυση
Τι είναι η πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια
Συμπτώματα, αίτια και Θεραπεία
Τι είναι;
Είναι η παύση της περιόδου της γυναίκας λόγω απώλειας των γυναικείων γεννητικών ορμονών. Είναι ένα φυσιολογικό γεγονός που πρέπει να αποδεχθεί η γυναίκα και να αναζητήσει την κατάλληλη ιατρική καθοδήγηση.
Τι είναι κλιμακτήριος;
Είναι το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ της αναπαραγωγικής ζωής της γυναίκας και της εμμηνόπαυσης. Η κλιμακτήριος σχετίζεται με ορμονικές διαταραχές και επεισόδια αιμορραγίας.
Σε ποια ηλικία εμφανίζεται η εμμηνόπαυση;
Η μέση ηλικία εμμηνόπαυσης για τον ευρωπαϊκό πληθυσμό είναι το 51ο έτος της ηλικίας. Στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρεται ότι το εν τρίτον της ζωής της, η γυναίκα θα το περάσει στην εμμηνόπαυση.
Η μετάβαση από την αναπαραγωγική ζωή στην εμμηνόπαυση γίνεται απότομα ή μεσολαβεί περίοδος «προσαρμογής;
Για την πλειοψηφία των γυναικών υπάρχει περίοδος προσαρμογής. Σπάνια σταματάει η περίοδος χωρίς προειδοποίηση.
Πώς η γυναίκα βιώνει τη φάση της κλιμακτηρίου;
Στην αρχική φάση παρατηρείται μείωση της διάρκειας του κύκλου κατά 2 – 5 ημέρες, δηλαδή μια γυναίκα που είχε περίοδο κάθε 28 ημέρες, αρχίζει να έχει περίοδο κάθε 22 – 24 ημέρες. Όταν η γυναίκα βιώνει αυτή τη φάση, δεν υπάρχει κάποιο σύμπτωμα αλλά μειώνεται η γονιμότητά της λόγω διαταραχών της ωορρηξίας. Λόγω των διαταραχών αυτών, η γυναίκα δεν μπορεί να ξέρει εάν και πότε συμβαίνει η ωορρηξία και επομένως πρέπει να συνεχίσει να λαμβάνει προφύλαξη για την αποφυγή του κινδύνου ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης.
Στην ενδιάμεση φάση, η περίοδος γίνεται ακατάστατη λόγω του ότι τις περισσότερες φορές δεν γίνεται ωορρηξία. Επειδή στην φάση αυτή τα οιστρογόνα παράγονται σε μεγάλες ποσότητες από τις ωοθήκες (τελευταία αναλαμπή πριν την παύση της περιόδου), ενδέχεται να παρατηρηθούν επεισόδια αιμορραγιών.
Στην τελική φάση, οι ποσότητες των οιστρογόνων αρχίζουν να μειώνονται σταδιακά, οι περίοδοι γίνονται ολοένα και αραιότερες μέχρι που σταματούν οριστικά. Τότε αρχίζουν να εκδηλώνονται τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης.
Ποια είναι τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης;
- Αγγειοκινητικά συμπτώματα (εξάψεις, νυχτερινοί ιδρώτες, ταχυκαρδία, ερυθρότητα προσώπου).
- Ψυχολογικά συμπτώματα (διαταραχές της ψυχολογικής και συναισθηματικής κατάστασης με νευρικότητα, αϋπνία, ευερεθιστότητα, ήπια κατάθλιψη).
- Ψυχοσωματικά συμπτώματα (πόνος στους μυς και στις αρθρώσεις, πονοκέφαλος, αίσθημα αδυναμίας και κόπωσης).
- Ουρογεννητικά συμπτώματα (μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας, πόνος ή και αίμα κατά την επαφή λόγω ατροφίας και ξηρότητας του κόλπου, αίσθημα φαγούρας στα έξω γεννητικά όργανα, κυστίτιδες, κολπίτιδες).
Τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης οφείλονται στην απώλεια των γυναικείων γεννητικών ορμονών, των οιστρογόνων. Κάθε γυναίκα, ανάλογα με την ψυχολογική της κατάσταση, το κοινωνικό – οικονομικό της επίπεδο θα βιώσει την εμμηνόπαυση σε διαφορετικό βαθμό. Ο μέσος χρόνος διάρκειας των συμπτωμάτων αυτών είναι τα 5 χρόνια, με μειωμένη ένταση όσο περνάει ο καιρός.
Επιπλοκές της εμμηνόπαυσης
1. Διαταραχές του μεταβολισμού
Είναι γεγονός ότι στις γυναίκες, μετά την ηλικία των 40 ετών, ο βασικός μεταβολισμός μειώνεται με αποτέλεσμα να αυξάνεται το σωματικό τους βάρος. Η εμμηνόπαυση με τις σωματικές μεταβολές που προκαλεί, συμβάλει έμμεσα στην επιδείνωση του φαινομένου αυτού. Η ανακατανομή αυτή του σωματικού βάρους οδηγεί στη συσσώρευση λίπους στην κοιλιά της γυναίκας.
2. Καρδιοαγγειακά νοσήματα
Είναι γνωστό ότι τα οιστρογόνα που παράγονται από τις ωοθήκες των γυναικών που έχουν περίοδο προστατεύουν την καρδιά και τα αγγεία από το έμφραγμα και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Μόλις διακοπεί η παραγωγή των οιστρογόνων λόγω εμμηνόπαυσης, αυξάνονται η χοληστερίνη, τα λιπίδια, το σάκχαρο, η αρτηριακή πίεση, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος καρδιοαγγειακών νοσημάτων.
3. Οστεοπόρωση
Τα οιστρογόνα είναι η βασική ορμόνη που συντηρεί τον σκελετό της γυναίκας. Στην εμμηνόπαυση, η απώλεια των οιστρογόνων οδηγεί σε ταχεία απώλεια της οστικής μάζας με αποτέλεσμα να «αδυνατίζει» ο γυναικείος σκελετός και να καθίσταται επιρρεπής σε κατάγματα. Τα πιο συχνά κατάγματα, εξαιτίας της οστεοπόρωσης, είναι της λεκάνης, των σπονδύλων και του καρπού. Υπάρχουν διάφοροι προδιαθεσικοί παράγοντες που, μαζί με την εμμηνόπαυση, συντελούν στον κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης όπως: γενετική προδιάθεση, κληρονομικό ιστορικό, λεπτόσωμη γυναίκα, ελαττωμένη σωματική δραστηριότητα, καθιστική ζωή, κάπνισμα, αλκοόλ, ανεπαρκής πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D, μακροχρόνια χρήση κορτιζόνης και τέλος διάφορες παθολογικές καταστάσεις που σχετίζονται με τον μεταβολισμό του ασβεστίου στον γυναικείο οργανισμό (παθήσεις εντέρου, θυρεοειδούς και παραθυρεοειδών αδένων).
Θεραπεία εμμηνόπαυσης
Η θεραπεία της εμμηνόπαυσης είναι η χορήγηση ορμονών ομοίων με εκείνων που παράγονται από την ωοθήκη αλλά σε όσο δυνατόν μικρότερη δοσολογία. Σε γυναίκες που έχουν αφαιρέσει την μήτρα τους χορηγούνται οιστρογόνα ή τιβολόνη (ορμόνη που έχει ταυτόχρονα δράση οιστρογόνου προγεστερόνης και ελαφρά δράση ανδρογόνου). Σε γυναίκες που έχουν τη μήτρα τους, χορηγείται συνδυασμός οιστρογόνων – προγεστερόνης ή τιβολόνη. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι όσο προχωράει η ηλικία, τόσο χαμηλότερη δόση οιστρογόνου πρέπει να χορηγείται. Σε γυναίκες μικρότερες των 45 ετών, ο ιατρός πρέπει να χορηγεί δόση οιστρογόνου αντίστοιχα με την ημερήσια παραγωγή της γυναίκας που έχει περίοδο. Σε γυναίκες μεγαλύτερες των 50 ετών, με συμπτώματα εμμηνόπαυσης, ο ιατρός πρέπει να χορηγεί τη μισή δόση από αυτή. Μετά από λίγα χρόνια, σταδιακά μειώνεται η δοσολογία μέχρι να διακοπεί οριστικά. Η τιβολόνη πρέπει να χορηγείται 1 δισκίο καθημερινά σε γυναίκες που βρίσκονται τουλάχιστον 1 χρόνο στην εμμηνόπαυση. Σε μεγαλύτερες ηλικίες, πρέπει να χορηγείται 1 δισκίο κάθε δεύτερη μέρα. Η ορμονική θεραπεία μπορεί να ληφθεί σε χάπια, διαδερμικά ζελέ, διαδερμικά αυτοκόλλητα ή τοπικά στον κόλπο. Τα χάπια και το ζελέ λαμβάνονται σε καθημερινή βάση, ενώ τα αυτοκόλλητα τοποθετούνται στο δέρμα 2 φορές την εβδομάδα. Αν η γυναίκα εμφανίζει έντονα ουρογεννητικά συμπτώματα (πόνο κατά την επαφή, ξηρότητα κόλπου, φαγούρα) πρέπει να χρησιμοποιήσει κολπικά υπόθετα ή κολπικές κρέμες για έναν μήνα και μετά να γίνεται συντήρηση με μία εφαρμογή ανά εβδομάδα.
Αν η γυναίκα επιθυμεί να μην έχει περίοδο, πρέπει ο ιατρός να χορηγεί την προγεστερόνη μαζί με το οιστρογόνο σε συνεχή βάση. Αν η γυναίκα επιθυμεί να έχει περίοδο, χορηγείται η προγεστερόνη κάθε 12 με 14 ημέρες κάθε μήνα.
Ποιες γυναίκες έχουν απόλυτη ένδειξη για ορμονική θεραπεία κατά της εμμηνόπαυσης;
1. Οι γυναίκες εκείνες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση και βιώνουν έντονα συμπτώματα (πόνος στους μυς και στις αρθρώσεις, κολπίτιδες, κυστίτιδες, εξάψεις, νευρικότητα, αϋπνία, κατάθλιψη) με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν κακή ποιότητα ζωής και σεξουαλικής δραστηριότητας.
2. Οι γυναίκες εκείνες που έχουν κληρονομικό ιστορικό ή θεωρούνται υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση οστεοπόρωσης ή καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Ποια η ευεργετική επίδραση της ορμονικής θεραπείας κατά την εμμηνόπαυση;
1. Δραστική μείωση και εξαφάνιση των αγγειοκινητικών συμπτωμάτων (εξάψεις, ιδρώτες, διαταραχές του ύπνου)
2. Επιτυχής αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της κακής ψυχοσυνασθηματικής κατάστασης της γυναίκας και βελτίωση της σεξουαλικής επιθυμίας της γυναίκας.
3. Μείωση των επεισοδίων οστεοπόρωσης και ως επακόλουθο μείωση των καταγμάτων της λεκάνης και των σπονδύλων.
4. Πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων, ισορροπία στον μεταβολισμό της εμμηνοπαυσιακής γυναίκας, μείωση της πιθανότητας εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη, ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, μείωση της «κακής» χοληστερίνης, αύξηση της «καλής» χοληστερίνης μειώνοντας έτσι τη συσσώρευση λίπους. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να χορηγηθεί η ορμονική θεραπεία μέσα στα πρώτα 5 χρόνια από την έναρξη της εμμηνόπαυσης, τότε που τα συμπτώματα είναι ιδιαίτερα έντονα και τα αγγεία δεν έχουν καταστραφεί από την αρτηριοσκλήρωση.
Ποιες γυναίκες έχουν αντένδειξη για ορμονική θεραπεία κατά της εμμηνόπαυσης;
1. Οι γυναίκες εκείνες με κληρονομικό ή ατομικό ιστορικό καρκίνου μαστού, καλοήθη όγκο μαστού (πχ. ινοαδένωμα), παχυσαρκία, οι γυναίκες που κάνουν συχνή χρήση αλκοόλ και καθιστική ζωή και τέλος οι γυναίκες με πυκνούς – ινοκυστικούς μαστούς. Βιβλιογραφικά δεδομένα αναφέρουν ότι η ορμονική θεραπεία με συνδυασμό οιστρογόνων και προγεστερόνης σε μεγάλες δόσεις αν χορηγηθεί για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 5 ετών, αυξάνει ελαφρώς τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού. Σήμερα, όμως, γνωρίζουμε ότι οι μικρότερες δόσεις οιστρογόνων (όπως είναι τα νεώτερα ορμονικά σκευάσματα) ελαχιστοποιούν την αρνητική επίδραση των ορμονών στο μαστό. Η διάρκεια θεραπείας πρέπει να είναι 2 – 5 χρόνια, να εξατομικεύεται η θεραπεία ανάλογα με τη γυναίκα η οποία θα πρέπει να ελέγχεται από τον γυναικολόγο της επιμελώς σε ετήσια βάση.
2. Οι γυναίκες εκείνες με προδιάθεση για θρόμβωση όπως θρομβοφιλία και διαταραχές πηκτικότητας του αίματος, παχυσαρκία, μεγάλη ηλικία (μεγαλύτερη των 60 ετών), καπνίστριες. Όταν υπάρχουν αυτοί οι παράγοντες, η γυναίκα δεν χρειάζεται να στερηθεί την ευεργετική επίδραση της ορμονικής θεραπείας και επιλέγεται η διαδερμική οδός χορήγησης είτε με αυτοκόλλητα είτε με ζελέ.
Τι είναι πρώιμη εμμηνόπαυση;
Είναι η διακοπή της περιόδου πριν την ηλικία των 45 ετών.
Τι είναι η πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια;
Είναι η διακοπή της περιόδου πριν την ηλικία των 40 ετών.
Ποια είναι τα συμπτώματα της πρώιμης ωοθηκικής ανεπάρκειας;
Είναι τα συμπτώματα της φυσικής εμμηνόπαυσης (εξάψεις, ιδρώτας, αλλαγές στη διάθεση, κόπωση, αδυναμία, αϋπνία) λόγω έλλειψης των οιστρογόνων.
Αίτια πρώιμης ωοθηκικής ανεπάρκειας
1. Ιδιοπαθή (τις περισσότερες φορές δεν ανευρίσκεται κάποιο συγκεκριμένο παθολογικό αίτιο).
2. Φλεγμονές της γυναικείας πυέλου
3. Γενετικά αίτια
4. Ακτινοβολία, χημειοθεραπεία ή μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις που έχουν καταστρέψει τις ωοθήκες και την αιμάτωσή τους
Γιατί πρέπει να διαγνωσθεί έγκαιρα η πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια;
Οι γυναίκες οι οποίες οδηγούνται πρόωρα στην εμμηνόπαυση πρέπει άμεσα να αναζητήσουν βοήθεια από τον εξειδικευμένο ιατρό, ο οποίος θα προτείνει την κατάλληλη θεραπεία για να αποφευχθούν νοσήματα όπως τα καρδιαγγειακά και η οστεοπόρωση.
Θεραπεία της πρώιμης ωοθηκικής ανεπάρκειας
Συστήνεται χορήγηση σκευασμάτων με οιστρογόνα – προγεστερόνη σε όλες τις γυναίκες ανεξάρτητα από το αν έχουν παιδιά ή αν έχουν έντονα συμπτώματα εμμηνόπαυσης. Η διάρκεια της θεραπείας είναι μέχρι την ηλικία των 50 ετών, όταν σταματάει φυσιολογικά η περίοδος.
Μπορεί μια γυναίκα με πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια να μείνει έγκυος;
Δυστυχώς ένα μικρό ποσοστό γυναικών μπορεί να τεκνοποιήσει χωρίς ιατρική βοήθεια (κάτω του 5%).
Η απουσία εφεδρειών της ωοθήκης σε ωοθυλάκια οδηγεί τις γυναίκες αυτές στην εξωσωματική γονιμοποίηση με δανεικό ωάριο.