Η πολυεπίπεδη απεικόνιση του σώματος της μήτρας με την 3D-υπερηχογραφία επιτρέπει την χαρτογράφηση παθολογικών καταστάσεων του τοιχώματος της μήτρας. Έτσι μπορούν να απεικονισθούν ενδοτοιχωματικοί ινομυωματώδεις πυρήνες και να αποκλεισθούν κακοήθεις όγκοι όπως το λειομυοσάρκωμα. Μια απλή παθολογική κατάσταση που μπορεί να απεικονισθεί είναι η αδενομύωση που ευθύνεται για μεγάλη απώλεια αίματος σε αναπαραγωγικής ηλικίας γυναίκα, τόσο στην περίοδο όσο και σε άσχετα με αυτήν χρονικά διαστήματα.
[Εισήγηση στο Σεμινάριο 3D-Υπερηχογραφίας, Θεσσαλονίκη, 2011, Καλμαντής Κ.]
Αδενομύωση
Τι είναι;
Είναι καλοήθης πάθηση της γυναίκας και οφείλεται στην έκτοπη ανάπτυξη ενδομητρικού ιστού στο μυϊκό τοίχωμα της μήτρας. Η ανάπτυξη έκτoπου ενδομητρικού ιστού μέσα στο μυϊκό τοίχωμα της μήτρας έχει σαν αποτέλεσμα την υπερτροφία – υπερπλασία του μυϊκού τοιχώματος της μήτρας. Η αδενομύωση αφορά το 20% των γυναικών, αναπαραγωγικής ηλικίας που έχουν ήδη τεκνοποιήσει. Η μήτρα εμφανίζεται με μέγεθος μεγαλύτερο του φυσιολογικού και υπάρχουν συμπτώματα πόνου κατά την περίοδο, πόνος χαμηλά στην κοιλιά και διαταραχές περιόδου ή παράταση του χρόνου της περιόδου. Τα συμπτώματα της αδενομύωσης υποχωρούν με την εμμηνόπαυση. Η αδενομύωση συνυπάρχει αρκετές φορές με άλλες παθήσεις της μήτρας, όπως τα ινομυώματα.
Διάγνωση αδενομύωσης
Με συμβατικό υπερηχογράφημα μπορούν να απεικονισθούν οι περιοχές της αδενομύωσης αλλά για την τελική διάγνωση απαραίτητη είναι η 3-D έγχρωμη υπερηχογραφία για τον έλεγχο της αιμάτωσης στις περιοχές της αδενομύωσης και της χαρτογράφησης των αγγείων και της διάταξης αυτών στις συγκεκριμένες περιοχές. Έτσι, με την 3-D υπερηχογραφία όχι μόνο τίθεται με ασφάλεια η διάγνωση αλλά ορίζεται και η βαρύτητα της νόσου.
Θεραπεία αδενομύωσης
Αν τα συμπτώματα τα οποία προκαλεί στην γυναίκα η αδενομύωση δεν είναι σοβαρά, τότε χορηγούνται φαρμακευτικά σκευάσματα (αντισυλληπτικά δισκία, GNRH ανάλογα, προγεσταγόνο σε συνεχή χορήγηση). Αν τα συμπώματα είναι έντονα και υποτροπιάζουν και εφόσον η ασθενής έχει ολοκληρώσει την οικογένειά της, η αντιμετώπιση είναι χειρουργική.
Ινομυώματα (λειομυώματα)
Τι είναι;
Είναι οι πιο συχνοί καλοήθεις όγκοι της μήτρας, αποτελούμενοι από μυϊκό ιστό μαζί με ίνες συνδετικού ιστού. Εμφανίζονται στο 20% – 25% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας. Παρουσιάζονται πιο συχνά σε άτοκες γυναίκες ή γυναίκες με μία μόνο εγκυμοσύνη.
Η αιτιολογία γένεσής τους είναι άγνωστη. Φαίνεται ότι οι γυναικείες ορμόνες (τα οιστρογόνα) είναι υπεύθυνες για τη γένεση και ανάπτυξή τους.
Ταξινόμηση των ινομυωμάτων
Ανάλογα με την εντόπισή τους, ταξινομούνται σε:
Α) Υποβλεννογόνια (προβάλλουν μέσα στην κοιλότητα της μήτρας)
Β) Ενδοτοιχωματικά (βρίσκονται μέσα στο μυϊκό τοίχωμα της μήτρας)
Γ) Υποορογόνια (βρίσκονται στον εξωτερικό χιτώνα της μήτρας – ορογόνο – και τις περισσότερες φορές φέρουν μίσχο)
Συμπτώματα ινομυωμάτων
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, τα ινομυώματα είναι ασυμπτωματικά. Αρκετές, όμως, φορές, λόγω άυξησης μεγέθους τους μπορεί να υπάρχει πολύ αίμα κατά την περίοδο και έντονη αιμορραγία σε άσχετο χρόνο με την περίοδο. Επίσης, μπορεί να υπάρχει δυσουρία, δυσκοιλιότητα, πόνος κατά την επαφή, πόνος κατά την περίοδο. Σε ένα μικρό ποσοστό, τα ινομυώματα μπορεί να προκαλέσουν στείρωση. Ένα υποβλεννογόνιο ινομύωμα μπορεί να εμποδίσει την εμφύτευση του κυήματος μέσα στην κοιλότητα της μήτρας, την ανάπτυξή του και να προκαλέσει αποβολή. Επίσης, όταν εντοπίζονται τα ινομυώματα στο κατώτερο τμήμα της μήτρας μπορεί να προκαλέσουν δυστοκία με συνέπεια να χρειαστεί καισαρική τομή. Σε άλλες περιπτώσεις, το μεγάλο μέγεθος των ινομυωμάτων μπορεί να προκαλέσει ρήξη ή αιμορραγία, καταστάσεις που απαιτούν επείγουσα επέμβαση.
Διάγνωση των ινομυωμάτων
1. Συμβατική διακολπική υπερηχογραφία. Βοηθά στην ανεύρεση μιας πυελικής μάζας και παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για την προέλευση αυτής της μάζας.
2. Η μαγνητική τομογραφία απεικονίζει τον αριθμό, το μέγεθος και την θέση των ινομυωμάτων αλλά είναι εξέταση υψηλού κόστους.
3. Η 3-D υπερηχογραφία καταφέρνει να εκτιμήσει την ακριβή θέση των ινομυωμάτων, το μέγεθος και τον όγκο που καταλαμβάνουν, ορίζοντας έτσι όχι μόνο το πλάνο της χειρουργικής αντιμετώπισης αλλά και την μέθοδο της χειρουργικής παρέμβασης (ανοιχτή επέμβαση – λαπαροτομία ή ενδοσκοπική επέμβαση – λαπαροσκόπηση ή υστεροσκόπηση). Επίσης, η 3-D αγγειογραφία καταφέρνει να απεικονίσει την αγγείωση των ινομυωμάτων καθώς και την σχέση των αγγείων του ινομυώματος με παρακείμενους ιστούς, δίνοντας έτσι επιπρόσθετη πληροφόρηση για την ενδεχόμενη ύπαρξη κακοήθειας.
Αντιμετώπιση των ινομυωμάτων
1. Παρακολούθηση
Γυναίκες με ινομυώματα χωρίς συμπτώματα πρέπει να παρακολουθούνται περιοδικά με 3-D υπερηχογραφία. Εμφάνιση συμπτωμάτων ή αλλαγή στο μέγεθος απαιτεί θεραπεία.
2. Φαρμακευτική θεραπεία
Η χορήγηση GNRH αναλόγων ή η συνεχής χορήγηση προγεστερόνης ελαττώνει το μέγεθος των ινομυωμάτων και ανακουφίζει από τα συμπτώματα. Όμως, όταν τα φάρμακα αυτά διακοπούν συνήθως τα ινομυώματα αρχίζουν να αυξάνονται.
3. Χειρουργική θεραπεία (ινομυωματεκτομία)
Τα υποβλεννογόνια ινομυώματα αφαιρούνται με χειρουργική υστεροσκόπηση.
Τα ινομυώματα που βρίσκονται στο τοίχωμα της μήτρας, αφαιρούνται είτε λαπαροσκοπικά (σε επιλεγμένες περιπτώσεις) είτε με ανοικτή χειρουργική επέμβαση. Η ινομυωματεκτομία είναι η εγχείρηση που προτιμάται για όλες τις γυναίκες μικρότερες των 40 ετών που επιθυμούν να διατηρήσουν την αναπαραγωγική τους ικανότητα.
4. Υστερεκτομία (αφαίρεση της μήτρας)
Μπορεί να γίνει είτε με ανοικτή επέμβαση είτε λαπαροσκοπικά. Μια νέα τεχνική είναι η λαπαροσκοπικά υποβοηθούμενη υστερεκτομία (LAVH) κατά την οποία η ασθενής εξέρχεται του χειρουργείου την επόμενη μέρα.
Λειομυοσάρκωμα
Τι είναι;
Είναι ένας σπάνιος κακοήθης όγκος της μήτρας που προέρχεται από το μυϊκό τοίχωμα της μήτρας και χαρακτηρίζεται από υψηλή θνησιμότητα. Αποτελεί το 3% – 7,5% των κακοήθων όγκων της μήτρας.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα είναι μη ειδικά. Εμφανίζεται ανώμαλη αιμορραγία από τον κόλπο, πόνος χαμηλά στην κοιλιά ή αίσθημα βάρους ενώ υπάρχει ταχεία αύξηση του μεγέθους της μήτρας, κυρίως σε γυναίκες εμμηνοπαυσιακής ηλικίας.
Διάγνωση
Τίθεται με την υπερηχογραφία όπου απεικονίζεται ένας όγκος αυξημένων διαστάσεων με ύπαρξη αγγείωσης. Η 3-D έγχρωμη υπερηχογραφία συμπληρώνει τα κενά της συμβατικής [δύο διαστάσεων]υπερηχογραφίας, αφού εκτιμάται αντικειμενικά η αγγείωση του νεοπλάσματος αυτού καθώς και οι αντιστάσεις των αγγείων θέτοντας ισχυρά την υποψία για κακοήθεια.
Θεραπεία
Η θεραπεία που προτιμάται είναι η ολική υστερεκτομή με την αφαίρεση των εξαρτημάτων.