Ο καρκίνος του μαστού είναι μία από τις πιο συχνές μορφές καρκίνου παγκοσμίως. Υπολογίζεται πως 1 στις 8 γυναίκες (12%) θα νοσήσουν σε κάποια φάση της ζωής τους. Η έγκαιρη διάγνωση του φαίνεται πως είναι καθοριστική για την αύξηση των πιθανοτήτων θεραπείας της νόσου και μακροχρόνιας επιβίωσης της γυναίκας.
Ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία για την έγκαιρη αναγνώριση των ατόμων που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού είναι τα Μοντέλα Υπολογισμού Κινδύνου. Αυτά τα μοντέλα είναι στατιστικά εργαλεία που χρησιμοποιούν δεδομένα από το ιστορικό των ατόμων για να εκτιμήσουν την πιθανότητα εμφάνισης της ασθένειας.
Τα Μοντέλα Υπολογισμού Κινδύνου για τον καρκίνο του μαστού αναπτύχθηκαν με στόχο την αξιολόγηση του κινδύνου για συγκεκριμένα άτομα, προκειμένου να διευκολυνθούν οι κλινικοί ιατροί στη λήψη αποφάσεων για προληπτικά μέτρα και διαγνωστικές εξετάσεις. Η σωστή εκτίμηση του κινδύνου μπορεί να οδηγήσει σε εξατομικευμένες στρατηγικές πρόληψης και πρώιμης διάγνωσης.
Υπάρχουν διάφορα μοντέλα υπολογισμού του ρίσκου. Η επιλογή του κατάλληλου θα γίνει από τον θεράποντα ιατρό με βάση τα στοιχεία του ιστορικού της γυναίκας. Κάποια από αυτά είναι τα εξής:
Το Μοντέλο Gail (Gail Model): Το μοντέλο αυτό είναι από τα πιο γνωστά. Περιλαμβάνει παράγοντες όπως η ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό, οι προηγούμενες εξετάσεις και ο αριθμός των τοκετών. Το μοντέλο αυτό έχει αποδειχτεί χρήσιμο στην εκτίμηση του κινδύνου για γυναίκες χωρίς γνωστές γενετικές μεταλλάξεις. Το Gail Model υπολογίζει την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του μαστού κατά τα επόμενα 5 ή 10 χρόνια, σε σύγκριση με την γενική πληθυσμιακή ομάδα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για γυναίκες χωρίς προηγούμενο ιστορικό νόσου του μαστού όσο και για εκείνες που έχουν ήδη υποβληθεί σε βιοψία ή έχουν ευρήματα στο μαστό τους.
Το Μοντέλο Tyrer-Cuzick: Παρόμοιο με το μοντέλο Gail, αλλά ενσωματώνει και γενετικούς παράγοντες κινδύνου, όπως τις μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2. Χρησιμοποιείται κυρίως για γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού και ωοθηκών.
Τα μοντέλα κινδύνου βασίζονται σε διάφορους παράγοντες, όπως:
Ηλικία: Η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού αυξάνεται με την ηλικία, ιδιαίτερα μετά την ηλικία των 50 ετών.
Οικογενειακό Ιστορικό: Γυναίκες με στενές συγγενείς (μητέρες, αδελφές) που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού έχουν αυξημένο κίνδυνο.
Γενετικοί Παράγοντες: Μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού.
Ορμονικοί Παράγοντες: Ο αριθμός των κυκλικών ωορρηξιών, η πρώιμη έναρξη εμμήνου ρύσεως και η καθυστερημένη εμμηνόπαυση επηρεάζουν τον κίνδυνο.
Ιστορικό Προηγούμενων Παθήσεων: Γυναίκες με ιστορικό καλοήθων παθήσεων του μαστού ή προηγούμενης ακτινοβολίας στην περιοχή του θώρακα ενδέχεται να έχουν αυξημένο κίνδυνο.
Η εφαρμογή αυτών των μοντέλων βοηθά τους ιατρούς να κάνουν εξατομικευμένες συστάσεις για τους ασθενείς τους. Ενδεικτικά, οι γυναίκες με υψηλό κίνδυνο μπορούν να παρακολουθούνται συστηματικά με μαστογραφίες και συχνότερα με υπερήχους, καθώς μπορούν να εντάξουν και την μαγνητική τομογραφία ή και άλλες νεότερες τεχνικές απεικόνισης στον τακτικό έλεγχο τους. Αυτό προσαρμόζεται από τον θεράποντα ιατρό στην εκάστοτε γυναίκα εξατομικευμένα.
Η ακρίβεια των μοντέλων εξαρτάται από την ποιότητα των δεδομένων που εισάγονται. Απουσία πλήρων και ακριβών δεδομένων, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι αναξιόπιστα. Επίσης δεν είναι αλάνθαστα. Για τον λόγο αυτό πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν μία επιπλέον πληροφορία που στόχο έχει να βοηθήσει την γυναίκα να αναγνωρίσει έγκαιρα και σε αρχόμενο στάδιο μία νόσο στον μαστό της, και όχι σαν τελεσίδικη ανακοίνωση που θα προκαλέσει άγχος και θα διαταράξει την καθημερινότητα της γυναίκας. Είναι μια απλή διαδικασία πέντε λεπτών που προσφέρει σημαντικές πληροφορίες για τον σωστό τρόπο και την συχνότητα παρακολούθησης της γυναίκας στο μέλλον.
Επιμέλεια κειμένου
ΜΑΥΡΙΔΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ
ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ-ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΑΣΤΟΥ ‘ΛΗΤΩ’